‘De verbondenheid met de wereld zit in mij. Het is een deel van wie ik ben’. Annemie Loos is Verbindingspersoon migratie bij CAW De Kempen. Zij is samen met enkele brugfiguren en tal van vrijwilligers de drijvende kracht achter de ontmoetingswerking ‘Noor’, wat ‘licht’ betekent, voor mensen met een migratieachtergrond. Ze vertelt met een vuur dat een diepe bewogenheid verraadt. Haar vuur om te strijden tegen onrecht, ook al overstijgt het haar eigen impact, zindert lang na ons gesprek nog na. Ik zag een sterke vrouw met een roeping. Een sociaal werker met een innerlijke kracht die haar drijft om verandering te brengen voor mensen. Bewogenheid, roeping en een innerlijke drijvende kracht: het zijn drie dingen die haar - en ons allemaal – kunnen helpen om moedig en doortastend te handelen in complexe situaties waarin grote problemen spelen.

Annemie noemt zich een strijdster – altijd op zoek naar medestanders - om mensen die in de schaduw staan, erkenning te geven. Om de schijnwerpers op hen te richten, zodat ze gezien en niet vergeten worden. De verbinding zien tussen mensen geeft haar energie. ‘Mensen’, zegt ze altijd. Nooit gebruikt ze zelf de woorden ‘vluchteling’, of ‘arme’, of ‘nieuwkomers’, wanneer ze vertelt over de mensen waarvoor ze zich inzet. Ze ziet in de eerste plaats de mens. Het typeert haar. Ze is er altijd, voor mensen. Respectvol. Vertrekkend vanuit menswaardigheid. Gedreven voor rechtvaardigheid.

Diversiteit op de agenda krijgen

Annemie zoekt verbinding met mensen en organisaties om samen een plek te bieden waar mensen vooral een warme thuis vinden. Ze wil samen met anderen veilige havens bouwen waar tijd is voor ontmoeting, waar mensen op verhaal kunnen komen. Het huis Mescolanza of ‘Huis van Dialoog’ is hier een mooi voorbeeld van waar een verscheidenheid aan mensen elkaar ontmoeten. Verenigingen van en met mensen met een migratieachtergrond en andere verenigingen die werken rond diversiteit, mensenrechten, zijn de 'bewoners' van dit huis. 

Ik voelde echter ook haar verdriet om haar soms lange eenzame strijd. Verdriet dat ze deelt met vele brugfiguren, vrijwilligers en hulpverleners die dag in dag uit echt tussen de mensen staan. Diversiteit geraakt maar moeilijk bovenaan op de maatschappelijke agenda. Nochtans, ‘Diversiteit biedt zoveel nieuwe kansen, nieuwe onbewandelde wegen. Het is een verrijking om met zoveel culturen te mogen samenleven. Diversiteit is kiezen voor divers, anders zijn, maar ook durven loslaten, ruimte geven,’ benadrukt Annemie. De doorgeefwinkel kent een heel divers team van vrijwilligers waar je ziet dat vooroordelen plaats maken voor echte verbinding, dat geeft energie zegt Annemie. 

Moed

Ze botst vaak, zegt ze. Tegen systemen die dwarsbomen. Regels en procedures die het moeilijk maken om mensen tot hun recht te laten komen. Weerstand is lastig, jazeker. Weerstand vraagt energie. Weerstand slorpt kostbare tijd op. Weerstand zet de relaties soms onder spanning. Maar, zegt Annemie: ‘Weerstand zorgt ook voor creativiteit! Je moet dan wel zoeken naar innovatieve ideeën. En je moed bijeenrapen om buiten de lijntjes te kleuren.’ Annemie ervaart de weerstand maar voelt zich ook vrij. ‘Je moet je eigen ruimte creëren om ondernemend te kunnen zijn en anderen mogelijkheden te geven.’ 

Ik heb misschien weinig macht om hier en nu grote veranderingen mee waar te maken. Vaak ben ik de luis in de pels en blijf ik onrecht op de agenda’s zetten. Niet omdat ik dat leuk vind, wel omdat ik blijvend geraakt ben door onrecht dat mensen dag in dag uit moeten ondergaan. 

Geen mens is een ‘case’ of een ‘geval’

Onbegrip, gebrek aan empathie, ja tot zelfs een onmenselijk opstelling maakt Annemie helaas regelmatig mee in de hulpverlening. ‘Mensen zonder papieren b.v. die we bij Noor leren kennen, toeleiden naar de juiste hulp is moeilijk. Ook al is de behoefte aan hulp bij hen regelmatig duidelijk en concreet.’

Maar procedures, regels, afbakeningen in bevoegdheden tussen organisaties (en alle mogelijke gaten die daardoor ontstaan) dragen bij tot de complexe omgeving waarin Annemie haar opdracht moet vervullen. ‘Ik val samen met mijn doelen. Ik ga voor hetgeen ik echt wil, los van de weerstand die op mijn pad komt,’ zegt ze. Botsen hoort daarbij. Verwondering ook. Verwonderd ziet ze hoe sommige sociaal werkers - gelukkig niet allemaal- handelen vanuit procedures. Strikt, rigide en weinig empathisch. ‘De mens die ondersteuning nodig heeft, wordt op die manier herleid tot de zoveelste case. Het menselijke wordt opzij geschoven voor strakke regels en beleidsplannen. Sociale organisaties die instaan voor die grondrechten van de mens blijken soms zelf het grootste struikelblok om mensen echt tot hun recht te laten komen. Weten zij nog wel voor welke doelen ze werken? Waarom ze bestaan? Kan je dan als organisatie nog trots zijn?’

Ze stelt pertinente vragen. Vragen waar ik stil van word. Vragen die ik herken ook, en meeneem naar mijn praktijk als lector en praktijkbegeleider bij toekomstige sociaal werkers.

Ik val samen met mijn doelen. Ik ga voor hetgeen ik echt wil, los van de weerstand die op mijn pad komt. Sociaal werk moet terug naar zijn core business, tussen de mensen.

- Annemie Loos



Mogelijkheden scheppen

‘Sociaal werk moet terug naar zijn core business, tussen de mensen,’ zegt Annemie nog. Er-zijn voor mensen die het nodig hebben dus. Ruimte scheppen waarin mensen zichzelf kunnen zijn. Kunnen groeien, samen met anderen. 

Zelf droomt Annemie van een huis waar iedereen zich thuis voelt, waar mensen elkaar helpen, waar er geen schotten zijn tussen hulp- en dienstverlening, vrije tijd, activiteiten, vrijwilligers en medewerkers. Een huis waar mensen terecht kunnen met vragen en bezorgdheden over alle levensdomeinen. Waar mensen vechten voor de rechten van anderen. Waar mensen kunnen participeren en zelf actie ondernemen. Waar diversiteit wordt ervaren als een kans en alle talenten worden benut. 



Er is nog veel werk aan de winkel. Werk dat alleen maar door heel veel mensen kan gebeuren. Door mensen die elkaar vinden, elkaars bijdrage waarderen. Door mensen die op hun plek dingen mogelijk kunnen maken. En jij, wat kan jij mogelijk maken?      

In Gesprek met

Luisterde en schreef het verhaal neer