De zon schijnt op een bureau dat ook het hare had kunnen zijn.

Deze openingszin is niet zomaar gekozen. 

Vandaag ga ik diep in gesprek met Griet Bouwen.

Griet is bijna 14 jaar mijn naaste collega geweest in het directieteam van Stebo.

Nu is ze mijn trainer – ik voel het eerder als bezieler – van de opleiding Storyweaving en mag ik haar in die context interviewen als sluitstuk van mijn drieluik over het thema “Duurzame Loopbanen”. Naast een interview met een werkgever en een beleidsmaker, bevraag ik nu dus Griet – vandaag de dag een ‘thuisgekomen’ zelfstandige - over haar eigen loopbaan pad.

Bijna 10 jaar geleden koos Griet om als zelfstandige alle ruimte te geven voor haar liefde voor taal en verhalen. Geïnspireerd door de Canadese bedenker van ‘generatieve journalistiek (Peter Pula, Axiomnews) zette ze een praktijk op om via nieuws en verhalen netwerkorganisaties te versterken. Later ontwikkelde ze samen met de Zuid-Afrikaanse narratief deskundige Chené Swart en Iedereen Verdient Vakantie directeur Marianne Schapmans de praktijk van Storyweaving. Nu begeleidt Griet groepen en organisaties die via de kracht van verhalen de stem van de levende ervaring willen terugbrengen in hun werkomgevingen. En een volgende loopbaanstap lonkt. Griet wil – onder meer via taal en verhalen – bijdragen aan het herstellen van de verbinding tussen mensen en plekken. Een pas gestarte opleiding in de toegepaste ecopsychologie vervult haar ziel.     

“Ik ben nu, sinds een 1,5 jaar ongeveer, echt zelfstandige geworden.

Dit is het mijne om te doen”

Een straffe uitspraak van iemand die al bijna 10 jaar groeit in en op haar pad als zelfstandige. Ideaal als uitgangspunt voor dit gesprek. Samen zoeken we uit hoe ze als een wicked architect, als “kapitein” aan haar eigen loopbaanstuur is gaan staan. Dit is het verhaal van Griet..   

De zoektocht

“Ik ben blij dat je dit thema opneemt. Veel mensen worstelen met wat de omgeving nodig heeft en wat we zelf nodig hebben om te floreren. Ook mijn loopbaan is altijd een zoektocht geweest tussen die twee polen.

Het was altijd al belangrijk dat mijn loopbaan zo dicht mogelijk aansluit bij waar ik me bevind in mijn leven. Want werk geeft toch wel veel richting en inhoud aan je leven.

Het werk neemt immers veel breinkracht in. De energie die je daarvoor nodig hebt, kan je niet in andere dingen steken zoals je hobby’s of je gezondheid.

Mijn ‘arbeidsethos’, om het met een groot woord te zeggen, is altijd nogal dominant geweest in mijn leven. Werk was superbelangrijk, en dat ging nogal eens ten koste van tijd voor de mensen en activiteiten die mij dierbaar zijn.

Pak je tijd

Op weg naar mijn eigen plek ben ik in 2010 in mijn valkuil gevallen. De drang naar door ontwikkelen, het gevoel van ‘het is nooit af’, en de complexiteit van subsidieregelgeving en projectmanagement heeft me veel parten gespeeld.

Als je identiteit gebouwd is op arbeid en die valt weg doordat je onderuit schuift, dan hou je bijna niets meer over. Dat was “lijden aan arbeid”, met diepe vragen over wie ik was zonder die werk-identiteit, wat ik wel wilde doen, hoe ik mijn leven dan wel kon inrichten. 

Ik had het gevoel dat ik alles opnieuw moest uitvinden.

Wandelen, schoonheid zoeken, afstand nemen, prioriteiten stellen en veel in mijn dagboek schrijven. Dat zijn de dingen die me terug tot rust hebben gebracht. Die gemaakt hebben dat ik tegen mezelf kon zeggen: meisje pak je tijd en laat het vragen stellen. Laat er tijd overgaan. Wijsheid komt na de teleurstelling.

Beest in de kop

Nu verweer ik me ertegen om nog slaaf te zijn van mijn arbeidsethos of mijn identiteit er haast exclusief mee te verweven.

Al zit die arbeidsethos er heel diep in bij mij. En tegelijk is dat niet iets van mij alleen. Als ik rond mij kijk, zie ik dat dat toch in onze westerse cultuur heel dominant is. Maar ik blijf me er wel vragen bij stellen.

Hoe komt het toch dat mijn arbeidsidentiteit vaak zwaarder doorwoog dan mijn identiteit als echtgenote, moeder, dochter, buur? Dat deze identiteit de neiging had om de overhand te nemen op andere, belangrijke delen van mijn leven?

Ik heb hekken moeten plaatsen rond dat beest in mijn kop. Mezelf regels opgelegd om niet te verzuipen. Ik werk nu in principe 6 uur per dag. Ik pas mijn werk nu in mijn leven in, en niet meer andersom. En nu is er wél rustige tijd gekomen voor mijn gezin, de buren, de familie, de tuin en dagelijkse wandelingen. Nu is er zelfs – op een heel ontspannen manier – ook ruimte voor een nieuwe studie.

Loskomen

Ik heb in 2012 de keuze gemaakt om zelfstandige te worden vanuit het gevoel “ik heb hier iets te doen.” Ik moest ruimte maken voor mijn liefde voor taal en verhalen en daar helemaal voor kunnen gaan. Daarom moest ik loskomen van een organisatiecontext, van het voortdurend onderhandelen over regels en inhoud. Om de magie van verhalen helemaal de ruimte te kunnen geven.

Want daar werd ik toe opgeroepen. 

Ik leerde wel dat zelfstandige worden véél meer is dan een verandering van sociaal statuut. Na veel jaren werken in dienstverband is ‘je eigen baas’ zijn iets dat maar langzaamaan groeit. De afstemming die ik vroeger, ook bij Stebo, voortdurend intern te doen had, trok ik als zelfstandige nog lang door: met andere collega’s-zelfstandigen, met klanten en met de teams bij organisaties waarvoor ik werkte. Het is pas sinds pakweg een jaar of twee dat die drang tot afstemming en inpassen in verwachtingen veel milder is geworden. Ik kan eigenlijk pas nu zeggen dat ik me nu echt een zelfstandige voel. Nu ben ik op mijn eigen manier -en met grote dankbaarheid voor wat ik van anderen leerde -  mijn werk op mijn unieke manier verder aan het ontwikkelen. Ik denk nu in alle vrijheid na over principes en praktijken die ik belangrijk vind, voor mezelf en de mensen waarmee ik samenwerk. 

Alles wat ik heb verzameld aan ervaringen in mijn loopbaan komt nu samen.

De liefde voor taal, voor verhalen, voor mijn regio. De overtuiging dat werk en bezieling verbonden zijn. Mijn kennis van en ervaring met Appreciate Inquiry en narratief werken die het fundament leggen. En dan nu die opleiding toegepaste ecopsychologie.

Alles op mijn pad verbind ik nu in het thema waar ik warm van word, waar ik van wakker lig: “mens en plek”.

Achteruitkijkspiegel

Als je me vraagt wat maakt dat ik nu zelf op mijn plek ben, dan heeft het voortdurend reflecteren op mijn loopbaan me tot hier gebracht.

Ik moet aan de talrijke veldleeuweriken denken die hier bij ons in de velden wonen. Zij vliegen ’s ochtends heel hoog boven de akkers. Dat probeer ik ook te doen: regelmatig vanuit het perspectief van een vogel kijken naar mijn werk, me afvragen wat er speelt, wat er gevraagd wordt, wat goed is om te doen en te laten.

Met mildheid en liefde voorbij de teleurstelling gaan en de geschenken zien die er achter liggen.

Het willen verstaan van de moeilijke dingen en de inzichten van anderen hierin inweven.

Veel lezen en filosofie hebben me geholpen om met deze reflectieve houding naar mijn eigen leven en loopbaan te kijken.

Een nieuwe lijn

Waar ben ik vandaag? 

Elke dag sta ik heel vroeg op om te studeren, omdat ik zo gebeten ben door de eco - filosofie/psychologie. Deze opleiding is voor mij een vat vol kennis waarvan ik stilaan begin te ontdekken hoe ik dat kan koppelen aan mijn werk. 

Ik begin een lijn te zien die de volgende 10 jaar richting kan geven aan mijn loopbaan.

En ik besef ook wel goed dat ik geprivilegieerd ben. Ik heb een warm nest gehad, kon studeren, heb een goede relatie met mijn partner, kinderen, familie en buren. In mijn werk heb ik een sterk netwerk kunnen uitbouwen waar ik later als zelfstandige de meerwaarde van heb ervaren. Maar zelfs dan staat een mens soms voor hele lastige dingen. Ik heb beslissingen moeten nemen die best wel wat van mij gevraagd hebben. Er was moed nodig om die stap naar zelfstandige te zetten en – vooral -  niet terug te lopen naar de veilige haven van de organisatie waar ik heel graag heb gewerkt.

Ook de oprechte verbondenheid in mijn relaties brengen me tot waar ik vandaag sta. 

Voor mij is de kwaliteit van mijn relaties heel belangrijk. Mijn klanten zijn partners, waar ik vriendschappen mee opbouw. Als ik in die relaties mijn eigen taal kan spreken, mijn filosofie mag meebrengen, dan resoneert het en groeien er duurzame relaties.

Ken je plaats

Ik voel me een deel van het grote web van het leven. Alles heeft invloed op elkaar.

Dat goed vatten, het effect dat ik heb op het geheel, is voor mij essentieel.

Laat ik het eens met een metafoor vertellen, en mijn plek in de samenleving zien als in een bos. Een bos is een ecosysteem waarin alles kan floreren precies omdat alles met alles samenhangt en onderling afhankelijk is. In dat bos ben ik een sleutelbloem. Ik floreer dankzij het zachte licht en de bodem van het bos. Ik breng een schoonheid die ook weer deel uitmaakt van het geheel. De vraag gaat dus niet alleen over mij en mijn bijdrage, maar over het ecosysteem op zich: wat helpt het herstellen en wat heb ik daarvoor te doen en te laten?

Als zelfstandige deel uitmaken van een ecosysteem

Ik ben erg op mijn ‘zelfstandigheid’ gesteld, op die ruimte om helemaal te kunnen gaan voor waar ik in geloof, wat ik graag doe en wat mij oproept. En toch soms mis ik wel een klein, knus bosje in het grote samenlevingsbos.

Pioniers, daar voel ik me verwant mee, hebben ruimte nodig om hun ding te kunnen doen. Daarom worden ze vaak zelfstandige, denk ik. Aan de andere kant geeft een gemeenschap wel kracht die je als kleine zelfstandige nooit kan genereren. Soms mis ik dat wel. Al is de trekkracht van je eigen richting kunnen uitzetten en je eigen ding kunnen doen wel de essentie.

Ik vraag me af of daarin geen leuke nieuwe verbindingen te maken zijn. Waar op goed georganiseerde plekken, zoals bijvoorbeeld Stebo, een haast structuurloze biotoop kan ontstaan waarin pioniers kunnen werken? Waarin zelfsturende, ondernemende mensen tegelijk hun eigen pad kunnen ontwikkelen, op de meerwaarde van het geheel kunnen steunen en ook een meerwaarde zijn voor het geheel? Maar dat is niet vanzelfsprekend natuurlijk, want dat vraagt een regelluwe zone. Regels en pionieren, dat gaat immers vaak niet zo harmonieus samen. Pioniers hebben nogal eens vrije ruimte nodig die beschermd wordt tegen organisatielogica. 



Verbinden

Ons werk is een niet te onderschatten hefboom om onze relatie tot de wereld vorm te geven. In ideale omstandigheden drukt onze loopbaan een deel van onszelf uit.

Wat mij hierbij heeft geholpen is altijd weer stilstaan bij de weg die ik loop. 

Beseffen dat ik voorbij de obstakels op mijn loopbaanpad ben geraakt, maar alleen met geduld. Voortdurend leren. En af en toe de veldleeuwerik zijn die overschouwt.

Ik begin nu aan de laatste tien jaar van mijn loopbaan. Ik vind dat een bijzonder moment in de tijd.

Ik wil graag teruggeven wat ik heb mogen ervaren.

Zodat ik iets in beweging kan brengen.

Hoe kan ik wijsheid en ervaring teruggeven?

En voor organisaties en de samenleving – hoe erkennen we, via een duurzaam loopbaanbeleid, de erfenis die mensen achter willen laten?

Ik wil dat doen in verbondenheid met anderen. Via verhalen, via de natuur. Door de kracht van de verbinding tussen mensen en hun plekken bespreekbaar, vertelbaar en daardoor een beetje meer zichtbaar te maken.

“Op dit moment van mijn loopbaan, sta ik op heilige grond.”

In Gesprek met

Luisterde en schreef het verhaal neer