Het Leuvense VELO vzw is een sociale onderneming waar mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt de kans krijgen om te groeien via tewerkstelling en opleiding. Velo zet zich in voor een circulaire economie met als insteek fietsmobiliteit. VELO valt op als een warme organisatie die voortdurend kansen opspoort en blijft vernieuwen. In een gesprek met directeur Jos Vandikkelen onderzoeken we hoe hij en zijn team erin slagen om hun organisatie te doen bloeien in een complexe wereld waarin sociaal ondernemen steeds minder vanzelfsprekend wordt.

‘Elke sociaal werker kan het verschil maken’, als je maar lef, geduld en een luisterend oor aan de dag legt’, zegt Jos. Klinkt mooi. Maar hoe begin je daaraan?



Geduldig bouwen aan een netwerk

Ondernemen doe je niet op een eiland. Ondernemen is kansen ontdekken, oplossingen bedenken voor maatschappelijke vraagstukken en behoeften, krachten bundelen. Daarvoor heb je als organisatie een netwerk nodig: contacten met mensen buiten je organisatie waarop je kunt steunen als het nodig is. Een netwerk uitbouwen vraagt tijd en geduld. Een goede netwerker luistert naar de behoeften van zijn stakeholders en houdt rekening met zijn belangen. Je maakt een analyse en werkt proactief zonder je eigen belang uit het oog te verliezen.

‘Neem mensen mee in je ideeën, maar wel voorzichtig zodat ze kunnen groeien’, zegt Jos. ‘Om de vruchten te kunnen plukken moet je kunnen afwachten en relativeren. Hou mensen wel wakker, blijf alert en zoek steeds naar balans om weerstand te voorkomen. Op het juiste moment kom je met innovatieve ideeën die een meerwaarde kunnen betekenen voor de andere partij. ‘Traagheid zorgt voor draagvlak.'

Een mooi verhaal van die traagheid is de fietsenstalling onder het Rector De Somerplein in het centrum van de stad, dat binnenkort een nieuwe uitbater zoekt voor hun fietsenstalling. VELO werd gevraagd om hiervoor kandidaat te zijn maar Jos twijfelde. Hij vond de taakomschrijving waarbij de uitbater vooral ‘bewaker’ moet zijn te beperkt voor de ontwikkeling van een doelgroepmedewerker. Ondertussen gebruikt VELO zijn netwerk volop om het takenpakket dynamischer, creatiever, innovatiever in te vullen. En dat vraagt tijd. Op een andere plek, bij de KU Leuven, ontwikkelde VELO mee aan een atelier. waar studenten hun fiets zelf kunnen herstellen. Door goed op tijd in te spelen op opportuniteiten binnen de stad en door gericht en op het juiste moment input te geven, zal het misschien lukken om – op termijn - iets dergelijks ook uit te bouwen voor de Leuvenaars.

Opportuniteiten zien en springen!

Het ontwikkelen van innovatieve ideeën vraagt ook dat je snel moet kunnen schakelen. Jos: ‘Geloof in wat je doet en zie mogelijkheden en verbanden. Elke crisis biedt namelijk opportuniteiten. Durf te handelen in het NU. Heb geen angst om te falen, niet elk experiment moet leiden tot resultaat. Zoek naar een evenwicht tussen loslaten en assertief zijn.’ Vernieuwers moeten nieuwe dingen blijven uitproberen, zegt Jos nog. En het lef hebben om kritisch te blijven en hun plaats op te eisen bij het beleid en bij partners.

Het team trajectbegeleiding van Velo ontwikkelde op die manier een nieuwe opleiding voor de doelgroepmedewerkers. Het Centrum Volwassen Onderwijs moest op zoek naar een ander type cursist voor een opleiding fietshersteller. De krachten werden gebundeld en doelgroepmedewerkers van VELO kunnen nu op de werkvloer een CVO-opleiding volgen, inclusief praktijk en extra taal ondersteuning. De kers op de taart  is een echt diploma dat hen meer kansen geeft op de arbeidsmarkt. Jos vertelt trots dat dit concept ondertussen werd gekopieerd voor opleidingen in de zorg.



Maar zo was ook covid een uitdaging, vertelt Jos. ‘Financieel was het heel moeilijk voor VELO in de eerste lock-down, bovendien werken we met een specifieke doelgroep die veel nood heeft aan de verbinding met de werkvloer. We moesten dus niet alleen zoeken naar andere inkomsten maar ook naar andere manieren om in verbinding te blijven met onze mensen. Je moet dan negatieve gedachten omzetten in positieve energie.’

Je missie als kompas hanteren

‘Wel oppassen dat je niet begint te zweven’, lacht Jos. Missie en visie zijn je innerlijk kompas bij elke co-creatie. Sociale ondernemers moeten hun rol vinden en zich daar heel bewust van blijven. Zo werkt het ook voor VELO. Jos: ‘Wij willen ter plaatse handen en voeten zijn van deel-economie omtrent fietsmobiliteit.’  

Een voorbeeld? In de week van de mobiliteit vroeg KBC aan VELO om alle fietsen van de Leuvense vestigingen van KBC te herstellen. Voor Velo was dit een onmogelijke opdracht, omdat de hoge werkdruk niet haalbaar bleek voor doelgroepmedewerkers. VELO komt zelf met een voorstel om een fietscheck te organiseren bij alle fietsen in plaats van herstellingen.

Innoveren en ondernemen lukt alleen maar als je ook intern voldoende draagvlak hebt, neem je personeel mee in wat je doet, maar loop niet te snel en hou je medewerkers in het vizier als je beslissingen neemt, vertelt Jos.

VELO laat zien dat wendbaarheid, creativiteit en strategisch denken zorgen voor innovatie en verandering.

Nu jij nog!

Hoe zou jij als (toekomstig) sociaal werker of sociaal ondernemer het verschil willen maken?               

In Gesprek met

Luisterde en schreef het verhaal neer